آزمایش شکست DNA اسپرم (SDF)
سطوح شکست DNA اسپرم:
- Intact: DNA اسپرم سالم و بدون شکست
- Moderate: شکست متوسط DNA
- Highest: شکست شدید DNA
پژوهش‌ها نشان می‌دهد زوج‌هایی که شکست DNA اسپرم در آن‌ها بالا است، احتمال باروری موفق به طور معناداری کاهش می‌یابد. همچنین، این موضوع می‌تواند یکی از عوامل سقط‌های مکرر نیز باشد.
با توجه به موارد ناباروری با علت نامشخص و اثرات منفی آسیب DNA اسپرم بر موفقیت درمان‌های باروری، آزمایش و ارزیابی شکست DNA اسپرم (SDF) ضروری است. در صورت شناسایی آسیب در DNA اسپرم، با انجام روش‌های درمانی مناسب می‌توان کیفیت اسپرم را بهبود بخشید و در نتیجه شانس موفقیت باروری را افزایش داد.
موارد درخواست و انجام آزمایش:
- آقایان مبتلا به ناباروری با علت نامشخص
- آقایان مبتلا به OAT (الیگواسپرمیا، آستنواسپرمیا و تراتواسپرمیا)
- آقایانی با سابقه درمان ناموفق در روش‌های کمک باروری
- بررسی کارایی درمان‌های دارویی در مردان
- آقایان مسن، مبتلا به واریکوسل یا در تماس با مواد سمی و اعتیاد به مواد مخدر
- بررسی آقایان و زوج‌های مبتلا به شکست مکرر لانه‌گزینی و سقط مکرر
علل و عوامل شکست DNA اسپرم:
شکست DNA اسپرم (Super DNA fragmentation) ممکن است به دلایل مختلفی از جمله اختلال در بسته‌بندی کروماتین طی اسپرماتوژنز، آپوپتوز قبل از انزال یا حتی پس از انزال به علت افزایش تولید گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) به وجود آید. این عوامل ممکن است ناشی از تماس با توکسین‌های محیطی یا صنعتی، علل ژنتیکی، واریکوسل، استرس‌های اکسیداتیو، اعتیاد به مواد مخدر و سیگار باشد.
شواهد کلینیکی نشان می‌دهد که آسیب DNA اسپرم تأثیر منفی بر باروری دارد. اسپرم مردانی که نابارور بوده‌اند، آسیب DNA بیشتری نسبت به مردان بارور دارند. همچنین، انجام ICSI در موارد آسیب DNA اسپرم می‌تواند به توقف تکامل جنین و شکست باروری منجر شود، که ممکن است منجر به شکست‌های مکرر در روش‌های باروری شود.
اثرات منفی شکست DNA اسپرم:
معمولاً جنین‌هایی که از اسپرم با شکستگی DNA تشکیل می‌شوند، پیش‌آگهی بدی دارند و ممکن است باعث تشکیل بلاستوسیست معیوب و در نهایت توقف رشد جنین و سقط شود. علاوه بر این، احتمال بروز ناهنجاری‌ها و افزایش خطر سرطان در دوران کودکی نیز مشاهده شده است.
انواع شکست DNA اسپرم:
- Single DNA fragmentation: شکست تک‌رشته‌ای DNA
- Double DNA fragmentation: شکست دو‌رشته‌ای DNA
حدود ۱۵٪ از زوج‌های سراسر جهان در حال تلاش برای درمان ناباروری و فرزنددار شدن هستند. نیمی از علل ناباروری زوجین مربوط به آقایان بوده و حدود ۳۰٪ از این موارد مرتبط با گامت اسپرم است. در سال‌های اخیر، روش ICSI با هدف غلبه بر ناباروری مردان معرفی شد. اسپرم مردان نابارور معمولاً دارای نقص‌های متعدد ساختاری و عملکردی است که این افراد را کاندید استفاده از روش‌های کمک باروری می‌نماید.
یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت روش‌های کمک باروری، سلامت DNA و کروماتین اسپرم است. آنالیز اسپرم استاندارد که در آزمایشگاه تشخیص پزشکی سلامت به صورت روتین انجام می‌شود، با ارزیابی تعداد اسپرم، درصد تحرک و مورفولوژی اسپرم به عنوان روش حساس (sensitive) مطرح است اما نمی‌تواند نقص‌های ژنومی از جمله یکپارچگی DNA گامت در آقایان را نشان دهد.
