چه کسانی باید مورد غربالگری سرطان دهانه رحم قرار گیرند؟
راهکارهاى غربالگرى از کشورى به کشور دیگر متفاوت است ولى توصیه عمومى این است که ٣ سال بعد از اولین تماس جنسى، غربالگرى پاپ اسمیر باید انجام شود و بعد از آن به صورت منظم سالى یکبار تا سنین ۵۵-۶٠ سال ادامه یابد. از سن ۶٠ سالگی به بعد چنانچه نتایج تست‌هاى پیشین منفی بوده باشد، غربالگری متوقف می‌شود.
ارتباط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) با سرطان دهانه رحم
علت سرطان دهانه رحم سال‌ها ناشناخته بود اما اکنون ثابت شده است که ارتباط HPV با سرطان مزبور بسیار قوی‌تر از ارتباط مصرف دخانیات با سرطان ریه است (بیش از ٩٩.٧٪). این ویروس علاوه بر انتقال از طریق تماس جنسى، از طریق تماس پوست به پوست هم منتقل مى‌شود. تاکنون بیش از ١٠٠ گونه از این ویروس شناخته شده است که برخی از این گونه‌ها پرخطرتر هستند (مثل گونه‌های ١۶ و ١٨ که عامل ٧٠٪ سرطان دهانه رحم محسوب می‌شوند).
سایر فاکتورهای مؤثر در سرطان دهانه رحم
هر چند ابتلا به HPV یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد سرطان دهانه رحم است، سایر فاکتورها هم مى‌توانند احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش دهند. فاکتورهای دخیل عبارتند از:
- شروع فعالیت جنسی از سنین پایین
- کاهش توانایى سیستم ایمنی
- ابتلا به HIV
- استعمال دخانیات
- عدم انجام تست پاپ اسمیر به صورت روتین
روش‌های گوناگون انجام تست پاپ اسمیر
تا اواسط دهه ٩٠ تنها از روش سنتی و موسوم برای انجام تست پاپ اسمیر استفاده مى‌شد. در این روش سلول‌های برداشت شده از مجاری واژن و دهانه رحم توسط وسایل نمونه‌برداری به یک اسلاید شیشه‌ای منتقل مى‌کردند اما حدود ٨٠٪ سلول‌ها بر روى وسایل نمونه‌برداری باقى مى‌ماندند و به ناچار دور ریخته مى‌شدند.
مقدمه
سرطان دهانه رحم دومین سرطان بدخیم شایع در زنان است که منجر به مرگ و میر می‌شود. تغییرات پیش‌سرطان و مراحل اولیه سرطان دهانه رحم علائم مشخصی ندارند و در بیشتر موارد فاقد علائم هستند و تنها در مراحل پیشرفته با درد شدید همراه‌اند. توصیه شده، در صورتی که یک خانم دارای یکی از علائم زیر باشد به پزشک زنان مراجعه کند:
- خونریزی در فاصله بین قاعدگی
- خونریزی بعد از تماس جنسى، دوش واژینال یا پس از معاینه لگنی
- درد ناحیه لگن که وابسته به سیکل (چرخه) عادت ماهیانه نباشد
- وجود ترشحات زیاد و غیرطبیعى که ممکن است رقیق یا غلیظ و همراه با بوی تعفن باشند
- تکرر ادرار
- درد در هنگام ادرار کردن
تست پاپ اسمیر
در دهه ١٩٢٠ میلادى، یک پزشک برجسته یونانى به نام گئورگیوس پاپانیکولائو به این کشف بزرگ رسید که می‌توان تغییرات پیش‌سرطانى و سرطانى سلول‌های پوششی دهانه رحم را تشخیص داد و بسیاری از آنها را با موفقیت درمان کرد. این تست از همان زمان به تست پاپ اسمیر معروف شد و هم‌اکنون به صورت گسترده در تمام دنیا برای پیشگیرى و غربالگرى سرطان دهانه رحم و دیگر بیمارى‌های سیتولوژیکى سیستم تناسلی خانم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در پی این کشف، میزان مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه رحم در زنان به میزان چشمگیری (بیش از ٧٠٪) کاهش یافته است. با وجود این، ریشه‌کنى سرطان دهانه رحم هنوز به صورت هدفی دور از دسترس باقی مانده است. در حال حاضر سالیانه ٣-٢ میلیون نفر از این نوع سرطان در سراسر دنیا گزارش می‌شود. در ایالات متحده آمریکا، سالیانه حدود ٢۵٠ هزار نفر به سرطان دهانه رحم مبتلا مى‌شوند که ۵٠ درصد این سرطان‌ها در زنانی رخ می‌دهد که هیچگاه در طول عمر خود تست پاپ اسمیر انجام نداده‌اند. ٢٠-١٠ درصد این موارد نیز در زنانی مشاهده شده است که در ۵ سال اخیر منتهی به بروز سرطان، پاپ اسمیر انجام نداده‌اند و ٢۵٪ موارد هم در زنانی دیده شده است که تستی با نتیجه غیرطبیعى داشته‌اند اما پیگیری مناسبى در مورد آنها انجام نشده است.
آیا می‌دانید؟
تین پرپ، جدیدترین و دقیق‌ترین روش انجام تست پاپ اسمیر (بررسی سرطان دهانه رحم) است!
روش تین پرپ (ThinPrep)
از اواسط دهه ٩٠ روش جدید تین پرپ معرفى شد و تائیدیه اداره غذا و داروى آمریکا (FDA) را به عنوان «روشى با کارآیى بیشتر براى انجام تست پاپ اسمیر» دریافت کرد. در این روش، تمام سلول‌های برداشت شده به یک محلول نگهدارنده منتقل می‌شود و سپس بر روى یک اسلاید شیشه‌ای منتقل می‌گردد. در هنگام انتقال سلول‌های دهانه رحم به اسلاید شیشه‌ای، اولاً مواد مزاحم غیرتشخیص مثل خون، سلول‌های التهابی و موکوس حذف می‌شوند و ثانیاً این سلول‌ها به صورت تک‌لایه به اسلاید شیشه‌ای منتقل می‌شوند. این دو خاصیت سبب می‌شود هم‌پوشانی سلول‌های پوششی که در روش‌های سنتى دیده مى‌شود از بین رفته و احتمال پوشیده شدن یک سلول غیرطبیعى کاهش یابد و در نتیجه قدرت و حساسیت تست پاپ اسمیر افزایش یابد. ضمن اینکه در هنگام انتقال سلول‌های دهانه رحم به مایع نگهدارنده، امکان بررسى همزمان برای سلول‌های سرطانی و احتمال وجود HPV و عفونت‌های کلامیدیایی و سوزاک نیز وجود دارد. امروزه حدود ٩٠٪ تست‌های پاپ اسمیر که در آمریکا انجام می‌شود به روش جدید تین پرپ است.
آمادگى لازم پیش از انجام تست پاپ اسمیر
- از ٧٢ ساعت پیش از انجام آزمایش از دوش واژینال (شستشوی داخل واژن با آب یا مواد ضدعفونی‌کننده) پرهیز کنید.
- از نمونه‌گیری در زمان قاعدگی اجتناب کنید (بهترین زمان انجام تست بین روزهای ١٠ الی ١۴ پس از آغاز قاعدگی است).
- از ۴٨ ساعت پیش از انجام آزمایش از تماس جنسی بدون کاندوم خودداری کنید.
درمان
در صورت تشخیص به موقع مراحل پیش‌سرطانى و یا مراحل اولیه سرطان دهانه رحم، می‌توان با درمان‌هاى معمولی نظیر فریز کردن، بیوپسى و غیره، بیمار را درمان کرد.
