سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک مشکل هورمونی است که در طول سال‌ها باروری اتفاق می‌افتد.
اگر شما به این سندرم مبتلا هستید، ممکن است اغلب پریود نشوید یا پریود شما بیش از روزهای نرمال ادامه پیدا کند. همچنین ممکن است هورمونی به نام آندروژن در بدن شما بیش از حد باشد.
در PCOS کیسه‌های کوچکی که حاوی مایعات هستند در قسمت بیرونی تخمدان ایجاد می‌شوند که به آن‌ها کیست می‌گویند. کیست‌های حاوی مایعات که دارای تخمک‌های نابالغ هستند را فولیکول می‌گویند. در این حالت (PCOS) فولیکول‌ها نمی‌توانند به‌طور منظم تخمک آزاد کنند.
علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS ناشناخته است. تشخیص و درمان زودهنگام همراه با کاهش وزن همزمان می‌تواند ریسک عوارض طولانی‌مدت این بیماری مثل دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
علائم سندرم PCOS متنوع است. زمانی که شما حداقل ۲ مورد از علائم زیر را داشته باشید می‌توان PCOS را تشخیص داد:
- پریودهای نامنظم: داشتن پریودهای کمتر از معمول یا پریودهای نامنظم از علائم شایع PCOS است. همچنین داشتن پریودهایی با تعداد روز بیش‌تر از حد معمول، به‌طور مثال ممکن است کمتر از ۹ پریوده در سال داشته باشید که با فاصله‌ی بیش از ۳۵ روز رخ دهند. و همچنین ممکن است برای باردار شدن مشکل داشته باشید.
- مقدار زیاد آندروژن: مقدار بیش از حد این هورمون، می‌تواند باعث ایجاد موهای زائد صورت و بدن شود، که به این حالت هیرسوتیسم (Hirsutism) می‌گویند. همچنین گاهی اوقات آکنه‌های شدید و ریزش مو با الگوی مردانه طاسی‌شکل رخ می‌دهد.
- تخمدان‌های پلی کیستیک: تخمدان‌های شما ممکن است بزرگ‌تر از حالت نرمال باشند و ممکن است کیست‌های حاوی فولیکول‌ها با تخمک‌های نابالغ اطراف تخمدان ایجاد شده باشد. این تخمدان‌ها ممکن است به درستی کارایی نداشته باشند.
علائم و نشانه‌های PCOS معمولا در افراد چاق (افراد با اضافه وزن زیاد) شدیدتر است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
زمانی که دچار پریودهای نامنظم شدید، یا در بارداری به مشکل خوردید یا همچنین نشانه‌های افزایش آندروژن در بدن را مشاهده کردید، به پزشک خود مراجعه کنید. که این نشانه‌ها می‌تواند شامل رشد موهای زائد روی صورت و بدن، ایجاد جوش و آکنه و ریزش طاسی‌شکل مو باشد.
دلایل ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک:
دلیل دقیق سندرم PCOS ناشناخته است. اما فاکتورهایی که ممکن است در ایجاد این سندرم نقش داشته باشند، شامل:
- مقاومت انسولین: انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید می‌شود. باعث می‌شود تا سلول‌ها از گلوکز (قند خون) استفاده کرده و انرژی اولیه‌ی بدن را تامین می‌کند. اگر سلول‌ها دچار مقاومت به انسولین شوند، سطح قند خون افزایش پیدا می‌کند. و این باعث می‌شود تا بدن انسولین بیشتری را تولید کرده تا بتواند سطح قند خون را پایین نگه دارد. در نتیجه میزان زیاد انسولین ممکن است باعث تولید میزان زیادی هورمون مردانه (آندروژن) شود. و میزان بالای این هورمون (چنان‌چه بالاتر گفته شد) می‌تواند مشکلاتی را برای تخمک‌گذاری شما ایجاد کند.
- التهاب (با درجه پایین): گلبول‌های سفید خون در پاسخ به عفونت یا آسیب موادی را می‌سازند. به این پاسخ التهاب درجه پایین گفته می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد با سندرم PCOS دارای نوعی التهاب طولانی‌مدت و با درجه پایین هستند که باعث تولید اندروژن در تخمدان‌های پلی کیستیک می‌شود. گه‌این حالت می‌تواند به مشکلات قلبی و عروقی منجر شود.
- وراثت: تحقیقات نشان می‌دهد که ژن‌های مشخصی ممکن است با این سندرم مرتبط باشند. داشتن سابقه‌ی خانوادگی PCOS ممکن است در به‌وجود آمدن این بیماری نقش مهمی را ایفا کند.
- آندروژن اضافی: در PCOS، تخمدان‌ها ممکن است سطوح بالایی از آندروژن را تولید کنند. داشتن آندروژن بیش از حد در تخمک‌گذاری اختلال ایجاد کرده و این به این معناست که تخمک‌ها به‌طور منظم رشد نمی‌کنند و از فولیکول‌هایی که در آن رشد می‌کنند، آزاد نمی‌شوند. آندروژن اضافی همچنین می‌تواند منجر به هیرسوتیسم و آکنه و جوش شود.
عوارض
عوارضی که سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS ممکن است برای فرد ایجاد کند، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ناباروری
- دیابت بارداری یا فشارخون بالا ناشی از بارداری
- سقط جنین یا زایمان زودرس
- استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NAFLD) – التهاب شدید کبد ناشی از تجمع چربی در کبد
- سندرم متابولیک – مجموعه‌ای از شرایطی از جمله فشارخون بالا، قند خون بالا و سطوح ناسالم کلسترول یا تری‌گلیسرید که به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
- دیابت نوع ۲ یا پیش‌دیابت
- آپنه خواب – نوعی اختلال خواب که در آن دیواره‌های گلو در طول خواب ریلکس، شل و باریک می‌شوند و این وضعیت باعث ایجاد توقف‌هایی در تنفس می‌شود.
- افسردگی، اضطراب و اختلال خوردن
- سرطان آندومتر رحم
چاقی معمولا با PCOS رخ می‌دهد و می‌تواند عوارض این سندرم را بدتر کند.
