انواع آزمایش قند خون: (FBS = fasting Blood Sugar)

آزمایش FBS چیست؟

آزمایش FBS یا Fasting Blood Sugar یکی از انواع آزمایشات قند خون است. در طی آن میزان گلوکز در خون اندازه‌گیری می‌‎شود. گلوکز از جمله قندهای ساده یا همان مونوساکارید به‌شمار می‌‎رود. سلول‌های بدن برای رشد و انجام فعالیت‌های خود به این ماده نیاز دارند. در واقع گلوکز انرژی سلول‌ها را تامین می‌کند. مشکل زمانی رخ می‌دهد که این ماده به درستی به سمت سلول‌ها هدایت نشده و وارد خون می‎‌شود. تجمع بیش از حد آن‌ها در خون منجر به افزایش قند خون خواهد شد.

این ماده منبع اصلی تامین انرژی در تمام موجودات زنده است. برای اندازه گیری قند خون فرد حتما باید ناشتا باشد، یعنی بعد از مدت 8 تا 10 ساعت گرسنگی، قند خون اندازه گیری می‌شود.

میزان نرمال قند خون بین حداقل 65 تا 70 و حداکثر 100 تا 110 در محدوده بالا می باشد.

 

آزمایش BS 2hpp چیست؟

آزمایش قند خون دو ساعته برای بررسی واکنش بدن شما به قند و نشاسته بعد از خوردن غذا انجام می‌شود. با هضم غذا در معده، سطح  گلوکز خون یا قند خون ، به شدت افزایش می‌یابد. در پاسخ، لوزالمعده شما انسولین ترشح می‌کند تا به انتقال این قند ها از خون به سلول‌های ماهیچه‌ها و سایر بافت‌ها برای استفاده و انرژی کمک کند. در عرض دو ساعت پس از صرف غذا، سطح انسولین و گلوکز خون شما باید به حالت عادی باز گردد. اگر سطح گلوکز خون شما بالا بماند، ممکن است دیابت داشته باشید.

 

دستورالعمل قند خون 2 ساعت پس از غذا (BS2 hpp)

• شب قبل از آزمایش حداقل 8 ساعت ناشتا باشید و در طی ناشتایی از خوردن چای و قهوه و کشیدن سیگار پرهیز نمایید. نوشیدن آب مانعی ندارد.
• پس از اینکه نمونه خون ناشتا از شما گرفته شد صبحانه معمولی که هرروزمی خورید میل نمائید
• وقتی اولین لقمه صبحانه را خوردید ساعت را یادداشت کنید. نمونه گیری بعدی دقیقا 2 ساعت پس ازساعت یاد داشت شده انجام می پذیرد.
• در طول آزمایش (در طی 2ساعت) از ورزش، پیاده روی و از خوردن و آشامیدن هرچیزی به جز آب خودداری نمایید.
• آزمایش را حتما قبل از ساعت 10 صبح شروع کنید و از انجام آن در ساعات دیر تر خودداری کنید.
• آزمایش قند ناشتا (FBS) و دوساعت پس از غذا (BS2 hpp) را در یک روز انجام دهید.

 

تست تحمل گلوکز (GTT&GCT)

تست تحمل گلوکزکه تست تحمل گلوکز خوراکی (GTT) نیزنامیده می شود، پاسخ بدن شما نسبت به قند(گلوکز)را می سنجد.این تست برای غربالگری دیابت نوع 2 استفاده می‌شود. برای تشخیص دیابت بارداری که تنها در طول بارداری ایجاد می شود،یک نوع تست تحمل گلوکز ساده ترGCT به کار می رود.

انواع تست تحمل گلوکز عبارتند از:

الف) تست تحمل گلوکز 3 ساعته با 100 گرم گلوکز جهت تشخیص دیابت شیرین بارداری در زنان باردار (GTT)

ب) تست تحمل گلوکز 1 ساعته با 50 گرم گلوکز در افراد عادی (GCT)

دستورالعمل قند خون تحمل گلوکز (GCT)

• ابتدا در حالت ناشتا از بیمار خون گرفته سپس بنا بر دستور پزشک در خواست کننده مقدار 50 گرم گلوکز را در یک لیوان حاوی 250-300 سی سی آب حل نموده و به بیمار توصیه نمایید تا ظرف مدت 2 تا 5 دقیقه آن را میل نماید. البته قبل از دادن محلول گلوکز به بیمار، ابتدا از بیمار سوال می‌شود آیا دیابتی هستید یا نه، سپس میزان قند ادرار وی کنترل می‌گردد و به شرط منفی بودن آن، محلول گلوکز را میل می‌نماید.
• چنانچه بیمار نتواند تمامی محلول قندی را میل کند و یا مقداری یا تمامی آن را استفراغ نماید مقدار گلوکز خون به طور کاذب کاهش خواهد یافت. در صورت بروز این حالت مسئول نمونه‌گیری را در جریان قرار دهید.
• پس از اتمام محلول گلوکز به مسئول نمونه گیری اطلاع دهید تا ساعات مربوط به مراجعات بعدی برای خونگیری را به طور دقیق در برگه شما ثبت نماید. نمونه‌گیری بعدی یک ساعت بعد از زمان یادداشت شده صورت می‌پذیرد.
• در طی مدت انجام آزمایش از مصرف مواد غذایی مختلف و دخانیات خود داری نموده و ضمن پرهیز از انجام فعالیت های بدنی، بر روی صندلی استراحت نموده و توجه داشته باشید که استرس های روانی می‌‌‌توانند منجر به افزایش قند خون گردند.

در صورت نیاز نوشیدن آب مانعی ندارد.

درست در ساعت های قید شده در برگه خود جهت خونگیری به نمونه گیری مراجعه نمایید.

با پایان یافتن آخرین مرحله خونگیری می‌توانید از موارد غذایی و به ویژه آب میوه استفاده نمایید.

 

دستورالعمل قند خون تحمل گلوکز (GTT)

ممکن است برای تشخیص دیابت نوع 1،دیابت نوع 2 و دیابت بارداری در خواست شود:

از 3 روز قبل از آزمایش،رژیم غذایی معمول را دنبال کنید.

12ساعت ناشتایی رعایت شود،8 ساعت قبل از نمونه گیری ورزش نکنید.

آزمایش قبل از ساعت 9 صبح شروع شود.

ابتدا یک نمونه قند ناشتا گرفته شود سپس یک محمول قندی داده شود.

سپس از ابتدای زمان نوشیدن زمان را یادداشت میکنید و طبق درخواست پزشک هر 1 ساعت به 1 ساعت،2 یا حتی 3 بار نمونه گیری میشود.

 

میانگین قند خون سه ماهه  HbA1C   

 

آزمایش HbA1C از آزمایشات رایجی است که در غربالگری افراد مبتلا به دیابت، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تست، میانگین قند خون فرد را در یک دوره‌ی ۳-۴ ماهه نشان می‌دهد. انجام این آزمایش برای افرادی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند، توصیه می‌شود.

آزمایش HbA1C یکی از فاکتورهای آزمایشی پراهمیت در آزمایشات خون است. این فاکتور، تستی است که مانند آزمایش FBS در بیشتر موارد برای تشخیص بیماری دیابت تجویز می‌شود. اگر در این آزمایش میزان قند خون از حد نرمال بالاتر نشان داده شود، بروز بیماری دیابت برای پزشک آشکارخواهد شد.

در این آزمایش میزان هموگلوبین گلیکوزیله موجود در خون اندازه‌گیری می‌شود.

آزمایش هموگلوبین A1c (HbA1c) میزان قند خون (گلوکز) متصل به هموگلوبین را مورد بررسی قرار می‌دهد. هموگلوبین بخشی از گلبول‌های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه به سایر قسمت‌های بدن می‌رساند. از آنجا که مدت زمان عمر گلبول‌های قرمز سه ماه  است، این آزمایش  میانگین گلوکز متصل به هموگلوبین در سه ماه گذشته را  نشان خواهد داد.

بعضی مواقع پزشک قصد دارد تا میزان قندچسبیده شده به هموگلوبین‌های خون را برای مدت زمان طولانی‌تری مورد بررسی قرار بدهد به همین دلیل آزمایش قند خون سه ماهه HbA1C را تجویز می‌کند.

چه افرادی باید آزمایش HbA1C انجام دهند؟

برای افرادی که سنشان بالای ۴۵ سال و یا افرادی که سنشان زیر ۴۵ سال می باشد اما و دچار اضافه وزن بوده  یا مبتلا به پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ هستند، انجام آزمایش A1C ضرورت دارد.

در چه زمانی آزمایش HbA1C تکرار شود؟

• اگر نتیجه آزمایش A1C طبیعی بوده و سن شما بالای ۴۵ سال است، اما یکی از عوامل خطر مرتبط با دیابت (سابقه خانوادگی، شاخص توده بدنی بالا و …) را دارید و یا قبلا به دیابت بارداری مبتلا بوده‌اید توصیه می‌شود که آزمایش A1C را هر ۳ سال یکبار تکرار نمائید.
• اگر نتیجه آزمایش A1C نشان دهد که دچار پیش دیابت هستید با پزشک خود در مورد اقدامات لازم برای بهبود سلامت و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ صحبت کنید. آزمایش A1C را طبق توصیه پزشک در فواصل زمانی منظم (معمولاً هر ۱ تا ۲ سال یکبار) تکرار نمائید.
• اگر علائمی ندارید اما نتیجه آزمایش A1C شما حاکی از ابتلا به پیش دیابت یا دیابت است، آزمایش دوم را در روز دیگری به منظور تأیید نتایج اولیه تکرار کنید.
• اگر آزمایش A1C بیانگر ابتلای شما به دیابت است پزشک داروهای لازم را تجویز کرده و توصیه‌های لازم برای شروع درمان را به شما گوشزد خواهد کرد.
• *اگر مبتلا به دیابت هستید، آزمایش A1C را حداقل دو بار در سال انجام دهید. در صورتی که داروهای شما تغییر کرده و یا به بیماری‌های دیگری مبتلا هستید در مورد دفعات تکرار آزمایش A1C در طول سال، با پزشک مشورت کنید.

حتما توجه داشته باشید که با انجام چکاپ کامل مردان یا زنان نیز قند خون شما مشخص خواهد شد و از خطر بروز دیابت در امان خواهید بود.

HbA1c بالا در آزمایش قند سه ماهه به این معنی است که قند خون شما بیش از حد نرمال است و این روند ناسالم احتمال ابتلا به عوارض دیابت، مانند مشکلات چشم و پاها را افزایش دهد. در چنین شرایطی انجام منظم آزمایش HbA1c و دانستن سطح قند خون به شما کمک می‌کند تا خطر عوارض مخرب آن را کاهش دهید.